Ενέχυρο / Εχέγγυο / Εγγύηση (Collateral)

Εγγύηση / Εχέγγυο / Ενέχυρο (collateral) είναι ένα περιουσιακό στοιχείο που προσφέρει ένας δανειζόμενος σε ένα δανειστή με αντάλλαγμα την παροχή δανείου ή άλλη γραμμή πίστωσης.

Σε περίπτωση που ο δανειζόμενος δεν καταφέρει να αποπληρώσει το δάνειο ή κηρύξει πτώχευση, ο δανειστής έχει το νομικό δικαίωμα να κατάσχει το περιουσιακό στοιχείο (πχ ακίνητα, πολύτιμα κοσμήματα, χρεόγραφα, παραγωγικοί συντελεστές κτλ) και είτε να το κρατήσει στο χαρτοφυλάκιο του, είτε να το πουλήσει ώστε να περιορίσει τις ζημιές του.

Παράδειγμα:
Η πιο συνηθισμένη μορφή εγγύησης για ένα δάνειο είναι η υποθήκη σπιτιού. Σε περίπτωση που ένας οφειλέτης σταματήσει να πληρώνει τις δόσεις του προς την τράπεζα, αυτή έχει το δικαίωμα να κατάσχει το σπίτι (foreclosure) και να προσπαθήσει να το πουλήσει στην αγορά ώστε να επανακτήσει μέρος των κεφαλαίων της.

Λόγω του γεγονότος ότι το ενέχυρο προσφέρει μια ασφάλεια στο δανειστή σε περίπτωση μη εξόφλησης του δανείου, άρα υπάρχει μικρότερος κεφαλαιακός κίνδυνος για το δανειστή, τα ενυπόθηκα δάνεια έχουν συνήθως χαμηλότερα επιτόκια. Αντίθετα γραμμές πίστωσης που δεν στηρίζονται σε κάποιο εχέγγυο, όπως είναι για παράδειγμα οι πιστωτικές κάρτες, έχουν πολύ υψηλά επιτόκια.

Τα περισσότερα δάνεια υψηλής αξίας συνοδεύονται από κάποιου είδους ασφάλεια είτε πρόκειται για ιδιώτες, είτε για χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται η αξία των εγγυήσεων να είναι υψηλότερη από την αξία του δανείου που θα χορηγηθεί, ειδικά για οργανισμούς με χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα.

Στην περίπτωση χορήγησης δανείων μεταξύ τραπεζών κι άλλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, ως ενέχυρα χρησιμοποιούνται μετοχές, ομόλογα, γραμμάτια κι άλλα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να είναι εύκολα ρευστοποιήσιμα και να μην παρουσιάζει η αγοραία αξία τους υψηλή μεταβλητότητα στη δευτερογενή αγορά.

Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να μειωθεί η αξία των εγγυήσεων (collateral) χαμηλότερα από το ύψος του δανείου και ο δανειστής να υποστεί ζημιές. Αυτός είναι ο λόγος που τράπεζες και μεγάλες εταιρίες παρακολουθούν τους Ισολογισμούς τους ώστε σε περίπτωση που μειωθεί η αξία των εγγυήσεων που έχουν στο Ενεργητικό τους να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες.

Παράδειγμα:
Αυτό ακριβώς συνέβη κατά την κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων στην Αμερική το 2008. Η αξία των σπιτιών μειώθηκε κατακόρυφα όταν ξέσπασε η κρίση με αποτέλεσμα οι τράπεζες να εγγράψουν στα λογιστικά βιβλία τους τεράστιες ζημιές, αφού τα δάνεια που είχαν χορηγήσει είχαν πολύ μεγαλύτερη αξία από την αξία των σπιτιών που είχαν χρησιμοποιηθεί ως ενέχυρα.

Ο καταναλωτής-δανειζόμενος δεν είχε κανένα συμφέρον να αποπληρώσει ένα δάνειο αξίας 200.000$ για ένα σπίτι που άξιζε πλέον 100.000$, οπότε ακόμα κι εκείνοι που διέθεταν την οικονομική δυνατότητα να συνεχίσουν να πληρώνουν, προτίμησαν να αφήσουν την τράπεζα να προχωρήσει σε κατασχέσεις.