Παραγωγικοί Συντελεστές (Factors of production)

Παραγωγικοί συντελεστές είναι όλοι οι φυσικοί και ανθρώπινοι πόροι που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών.

Το χαρακτηριστικό στοιχείο των παραγωγικών συντελεστών είναι ότι για συγκεκριμένη χρονική περίοδο και για κάθε οικονομία θεωρούνται δεδομένοι, συνεπώς και τα προϊόντα που μπορούν να παραχθούν με τους συντελεστές αυτούς είναι περιορισμένα.

Οι παραγωγικοί συντελεστές είναι:

  1. Η εργασία
  2. Η γη
  3. Το κεφάλαιο
  4. Η επιχειρηματικότητα

1) Εργασία

Εργασία είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο, δηλαδή όλες οι ανθρώπινες προσπάθειες, πνευματικές και σωματικές, που καταβάλλονται για την παραγωγή, τη μεταφορά και το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών.

Η εργασία είναι ο πλέον ευέλικτος παραγωγικός συντελεστής καθώς μπορεί να απασχοληθεί σε διαφορετικά στάδια παραγωγής, να εξειδικευθεί, να αυξηθεί σε ποσότητα και να εκπαιδευθεί ώστε να αποκτήσει νέες δεξιότητες.

Για να θεωρηθεί η καταβολή προσπάθειας ως εργασία, πρέπει να αποβλέπει κυρίως στην παραγωγή οικονομικών αγαθών ή υπηρεσιών και όχι μόνο στην ψυχική ικανοποίηση εκείνου που την καταβάλλει.

Παράδειγμα:
Ο επαγγελματίας ποδοσφαιριστής εργάζεται όταν παίζει ποδόσφαιρο στο γήπεδο ενώ το παιδί που παίζει ποδόσφαιρο με τους φίλους του δεν εργάζεται, απλώς ψυχαγωγείται.

Η εργασία είναι πρωτογενής συντελεστής παραγωγής.
Χωρίς εργασία τίποτα δεν μπορεί να παραχθεί από οικονομικής άποψης, γιατί ακόμη και τα αυτοφυή προϊόντα της γης χρειάζεται να συλλεχθούν προκειμένου να μεταβληθούν σε οικονομικά αγαθά.

2) Γη

Ο συντελεστής γη περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που παρέχει η φύση τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, στις μεταφορές, στις επικοινωνίες και γενικά σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες.

Παράδειγμα:
Στον συντελεστή γη εντάσσονται τα δάση, τα ποτάμια, το έδαφος, οι λίμνες, οι θάλασσες, η ατμόσφαιρα, το υπέδαφος, τα ορυκτά κτλ.

Οι φυσικοί πόροι χωρίζονται σε:

  • ανανεώσιμους (π.χ. τα ποτάμια) και
  • μη ανανεώσιμους (π.χ. το πετρέλαιο)

Η γη θεωρείται και αυτή πρωτογενής παραγωγικός συντελεστής.

3) Κεφάλαιο

Κεφάλαιο θεωρούνται όλα τα παραγόμενα αγαθά που δεν καταναλώνονται, δεν ικανοποιούν δηλαδή οικονομικές ανάγκες άμεσα, αλλά χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία ώστε να κατασκευαστούν προϊόντα που θα συμβάλουν στην αύξηση της παραγωγής μελλοντικά.

Οι σύγχρονες οικονομίες στηρίζονται στη χρησιμοποίηση τεράστιων ποσοτήτων κεφαλαίου (περιουσιακών στοιχείων), ενώ όσο αυτοί αυξάνονται, παρατηρείται αύξηση της παραγωγικής ικανότητας μιας οικονομίας.

Παράδειγμα:
Κεφάλαιο θεωρούνται τα κτίρια, τα μηχανήματα, ο εξοπλισμός, τα μεταφορικά μέσα, οι πρώτες ύλες, τα αποθέματα, τα ημικατεργασμένα προϊόντα κτλ

Το κεφάλαιο δεν είναι πρωτογενής αλλά παράγωγος συντελεστής, δηλαδή συντελεστής που έχει ο ίδιος παραχθεί.

4) Επιχειρηματικότητα

Επιχειρηματικότητα ονομάζεται η ανθρώπινη ικανότητα συνδυασμού των τριών άλλων παραγωγικών συντελεστών (εργασία, γη και κεφάλαιο) για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών με σκοπό το κέρδος.

Ο επιχειρηματίας παίρνει τις βασικές αποφάσεις για την πορεία της επιχείρησης, όπως η συλλογή και η κατανομή των συντελεστών παραγωγής, και αναλαμβάνει τους οικονομικούς κινδύνους που συνεπάγεται η λειτουργία της.

Ορισμένοι οικονομολόγοι θεωρούν ότι οι παραγωγικοί συντελεστές είναι τρεις και ότι η επιχειρηματικότητα αποτελεί ουσιαστικά κομμάτι του παραγωγικού συντελεστή “Εργασία”.